بیماری‌های ارتفاع- بخش دوم(AMS)

Acute Mountain Sickness (AMS)

بیماری حاد کوهستان (AMS) شایعترین بیماری ارتفاع است که از ارتفاع 2438 متر پایین‌تر کم‌تر رخ نمی‌دهد.

اما شما برای احساس علائم AMS لزومی ندارد که به کوهی صعود کنید. شما می‌توانید در امریکا نشانه‌های AMS را در وایل که پایگاهی در ارتفاع 2474 متری است و یا در دره نپال نزدیک کوه اورست که محدوده ارتفاع آن از 1981 متر تا 3962 متر است و یا حتی در لاپاز بولیوی در ارتفاع 3649 متر و یا در ایران با رفتن به شهر کرد که در ارتفاع 2150 متری است تا حدودی این علائم را حس کنید. البته این احساس شامل افرادی که با وسیله نقلیه به این اماکن آمده‌اند نیز می‌شود.

AMS  یک اختلال عصبی در ارتفاع است، پس این چیزی نیست که بتوان راحت از کنار آن عبور کرد. اگرچه علل AMS هنوز به طور دقیق مشخص نشده اما به نظر می‌رسد که یکی از دلایل آن وراثتی(ژنتیکی) باشد. فردی که دچار AMS شده ممکن است دارای نشانه‌هایی چون سردرد و حالت تهوع باشد که حتی ممکن است با کم کردن ارتفاع بدتر هم می‌شود؛ در این صورت تشخیص غلط و نابهنگام آن می‌تواند کشنده باشد.

سه شکل از AMS  وجود دارد: خفیف، متوسط و شدید.

بیشتر افرادی که به ارتفاع 3048 متر یا بیشتر صعود کرده‌اند، دچار دست کم یکی از نشانه‌های AMSخفیف شده‌اند. این نشانه‌ها شامل سردرد ،حالت تهوع، کرختی و خستگی و کم شدن اشتهایی است. AMS  خفیف معمولا در عرض 12 تا 24 ساعت پس از رسیدن به ارتفاع بالاتر رخ می‌دهدو به طور معمول در عرض 3 روز علائمش از بین می‌رود. در حالیکه دارو برای درمان علائم AMS وجود دارد ولی آن‌ها بهبود کلی بوجود نمی‌آورند و در کل کارساز نمی‌باشند. تنها راه درمان AMS ، استراحت و اجازه دادن به بدن برای خو گرفتن با ارتفاع (هم‌هوایی)- تنظیم به تغییر در ارتفاع-  یا کاهش ارتفاع است. اکثر افراد مبتلا به AMS بهبود می‌یابند و فقط  در شرایط حاد لازم است فرد به ارتفاع پایین‌تر منتقل گردد.

اگر علائم شما بدتر شود، ممکن است AMS در شما پیشرفت کرده و به AMS متوسط تبدیل گردد. یکی از علائم نگران کننده AMS متوسط ، نداشتن تعادل است(ataxia). نشانهataxia  راه رفتن به مانند فرد مست و یا ناتوان بود در راه رفتن بر روی خط راست می‌باشد. اگر شما مشکوک به AMS متوسط هستید می‌باید فوراً ارتفاع کم کرده و فرود آیید. هم هوایی و دارو در این حالت به شما کمکی نمی‌کند. حتی با کم کردن چند صد متر ارتفاع علائمش تسکین می‌یابد ولی با کم‌تر کردن ارتفاع علائم بهتر و بهتر می‌شود. علائم بعد از یک تا سه روز به طور کامل از بین می‌رود . با بهبود علائم  AMSمتوسط و خفیف شما می‌توانید به ارتفاع بالاتر بروید و این در صورتی امکان پذیر است که شما به درستی هم‌هوایی کنید.

اگر شما یا همنوردتان دچار عدم تعادل شدید ، نبود تمرکز و آب آوردن ریه، این‌ها همه علائم AMS شدید است. فرد مبتلا باید به سرعت ارتفاع کم کند و ترجیحا به ارتفاعی کمتر از 1219متر برود.AMS  شدید می‌تواند کشنده باشد.  AMS  شدید که می‌تواند کشنده باشد در مقابل مرحله بعدی بیماری‌های ارتفاع که در مبحث بعد به آن اشاره خواهد شد کم خطر‌تر است.

بیماری‌های ارتفاع - بخش اول

علائم فیزیولوزیکی در ارتفاع

ارتفاع بالا چیست؟ آن شامل ارتفاعی بین 5000 تا 11500 فوت (1524تا 3505 متر) بالاتر از سطوح آزاد دریا می‌باشد. ارتفاع خیلی زیاد شامل ارتفاعی بین 11500 تا 18000 فوت (5486متر) و ارتفاع فوق العاده زیاد به ارتفاع بالاتر از 18000 فوتی گویند.

فشار اتموسفریک ( همان چیزی است که با فشار سنج اندازه‌گیری می‌شود و بیشتر با فشار هوا آن را می‌شناسند ) که با اندازه گیری  نیروی هوا بر یک سطح بدست می‌آید. در ارتفاعات پایین این فشار زیاد می‌باشد ، از آنجایی که مولکول‌های هوا از وزن هوای بالای آن‌ها فشرده ‌تر است. اگرچه در ارتفاعات زیاد (بالا) ، فشار کاهش می‌یابد و مولکول‌های هوا پراکنده‌ترند.

درصد اکسیزن موجود در هوای سطح دریا به مانند ارتفاعات بالا حدودا 21% می‌باشد اما به دلیل پراکنده بودن هوا در آن ارتفاع با هر تنفس میزان اکسیژن کمتری به بدن منتقل می‌گردد. وقتی شما در ارتفاع 12000 فوتی نفس می‌کشید ، 40% کمتر و وقتی در راتفاع 18000 فوتی نقس می‌کشید 50% کمتر از سطح دریا اکسیژن به بدنتان می‌رسانید. پس بنابراین در فعالیت‌های فیزیکی ( مثل کوهنوردی و راهپیمایی ) شما باید انتظار داشته باشد که نیاز به تنفس بیشتری در زمان‌های کوتاهتری دارید.

در ارتفاعات زیاد، بدن شما نیاز به : ساخت بیشتر گلبول های قرمز تا اکسیژن بیشتری به رگ‌های خونی برساند، ورود هوا در بخش‌هایی از ریه که به طور معمول از آن‌ها استفاده نمی‌شود و تولید سنتاز سیترات ، آنزیم ویژه‌ای که کمک می‌کند اکسیژن موجود  در هموگلوبین راهی بافت‌های بدن شود. ارتفاع بالا  باعث افزایش ضربان قلب ، تنفس پی در پی و تکرر ادرار می شود. رطوبت پایین و فشار هوای کم در ارتفاعات بالا باعث می‌شود که رطوبت از پوست و ریه شما به سرعت تبخیر گردد و باعث افزایش نیاز بدن شما به آب برای هیدراته نگهداشتنش ، در حین فعالیت است.

هنگامی که بدنتان مایعات از دست می‌دهد عروق خونی شما تلاش می‌کند که این اثر را با نگهداشتن آب و سدیم در کلیه‌هایتان از بین ببرد . در نتیجه حتی مایع بیشتری در بدنتان ساخته می‌شود و سرعت حرکت خون در رگ‌هایتان کاهش می‌یابد. این مایعات اضافه می‌تواند درون بافت‌های بدن شما برود و باعث اِدِما (تورم صورت و پا) گردد. اِدِم بیشتر در بانوان رایج است . دلیل روشنی برای این موضوع وجود ندارد ولی محققین گمان می‌کنند که به دلیل هورمون‌های زنانه و چرخه قاعده‌گی است. این وضعیت همیشه نشانه بیماری ارتفاع نیست( این می‌تواند ناشی از سوء تغذیه و بیماری‌های دیگر در ارتفاعات پایین باشد.) بنابراین این می‌تواند بیماری ارتفاع باشد در صورتی که هیچ نشانه ‌ای از علائم موارد بیان شده نباشد. درحالی که اِدِم(تورم) می‌تواند با صعود بیشتر گردد اما پس از فرود بهبود می‌یابد.

هنگامی که بدن شما در خواب است ، تلاش می‌کند که تعادلی بین اکسیزن و دی اکسید کربن برقرار کند.  لذا این کار را با تنفس متناوب (پی در پی) (Periodic breathing ) انجام می‌دهد. این نوع تنفس یک چرخه است که با کاهش تنفس پس از یک وقفه ( وقفه‌ای از 3 تا 15 ثانیه) ایجاد می‌شود. تنفس به حالت عادی باز‌می‌گردد، زمانی که دی اکسید کربن خون به حد متعادلش رسید که این حد باعث بهبود کارایی مغز می‌گردد. این نوع تنفس بیشتر در ارتفاعات بالا رایج است و به خودی خود نشانه بیماری ارتفاع نمی‌باشد اما باعث می‌شود افرادی که به آن دچار گشته‌اند ، احساس کرختی، سستی و خستگی کنند.

با تشکر از سوان در سرکیسیان 

کرکس3925

این قله زیبا به شکل برجی در بخش مرکزی ایران می‌درخشد. از بالای این قله می‌توان کویر و امام زاده آقا علی عباس و شهر زیبای کاشان را دید.

قله دماوند از قله کرکس
این عکس رو آقای میلاد نطنزی در پیج فیسبوک وبلاگ به اشتراک گذاشته بودن

اما نحوه دسترسی به این قله: وارد نطنز می‌شویم و از آنجا وارد جاده‌ای که به سمت مورچه خورت می‌رود می‌شویم تا خود را به آبادی کِشِه برسانیم. در کشه خود را برای صعودی دل‌انگیز آماده می‌کنیم.

نحوه صعود : از آبادی کِشِه درست در به سمت شمال غربی مسیری وجودی دارد که ما را به مرتعی زیبا و ییلاقی لیاسَن می‌رساند، این مسیر را پیش می‌گیریم و در لیاسن چشمه آبی وجود دارد از آن آب می‌نوشیم و خود را برای ادامه مسیر آماده میکنیم.مجددا مسیر را به سمت شمال ادامه می‌دهیم تا به پناهگاه بزرگ و جانپناه کوچکی که در بالای پناهگاه است برسیم برای بهره بردن از مناظر زیبای این کوهستان شبی را در پناهگاه سپری می‌کنیم تا صبح روز بعد با انرژی کافی به قله صعود کنیم.

در روز دوم مسیر شمالی را ادامه می‌دهیم که شیب تندی دارد و با زیگزاگ‌های مسیر ، از خستگی شیب تند می‌کاهیم. پس از سپری کردن این شیب برفراز قله فرعی شاخک قرار می‌گیرم از اینجا برج کرکس به خوبی مشخص است. با دادمه مسیر در زمان کوتاهی با عبور از صخره ها بر فراز این برج صخره‌ای کرکس قرار می‌گیریم با کمی استراحت و دیدن مناظر اطراف مسیر را برای بازگشت پی می‌گیریم.

توصیه من: این کوه به علت داشتن مسیری صخره ای در زمستان نیاز به آمادگی و داشتن لوازم مناسب زمستان می‌باشد. اما بهترین زمان برای صعود که از مناظر منطقه نیز بهره ببرید اواسط اردیبهشت است.

اطلاعات صعود:

الف) نوع صعود: کوهپیمایی

ب) درجه سختی: از ابتدا تا قله شاخک در تمام طول این مسیر تقریبا درجه سختی 1 می‌باشد و از شاخک تا قله کرکس درجه سختی در برخی نقاط به 2 می‌رسد.

ج) متوسط زمان صعود:2 روز

S(M 2)-2D

این هم نقشه یا همان کروکی قله کرکس