بیماری‌های ارتفاع - بخش پنجم: درمان پیشگیرانه

درمان پیشگیرانه

چند راه برای جلوگیری و یا تقلیل برخی عوارض ارتفاع بالا مثل AMS ، HAPE و HACE وجود دارد.

بهترین راه برای درمان پیشگیرانه چیست؟ اگر در شما نشانه‌هایی از علائمی که از هر کدام از بیماری‌های ارتفاع که در گذشته ذکر شده، در حال شکل گیری است، خود را به جایی برسانید که این علائم وجود نداشته. اگر علائم بدتر شد، کاهش ارتفاع بهترین راه حل است. تغییر ناگهانی در ارتفاع ندهید- کسی که تا ارتافع 4572 متری رفته بدتر از کسی است که به آرامی  و با هم هوایی به ارتفاع 6069متری رفته ، می‌باشد.

اگر شما نیاز به ماندن در ارتفاع دارید، بهتر است قبل از خواب چند فعالیت سبک انجام دهید. به طور کلی علائم ارتفاع در هنگام خواب بدتر می‌شود.

مهمترین عامل در تعیین احتمال کلی برای بیمار های ارتفاع ، انجام ندادن هم  هوایی است. برای ایجاد سازش با ارتفاع، در هنگام شروع صعود، یک شب را دراتفاع 3048 متری بخوابید.  بالاتر از 3048 متر، بیشتر از 304 تا 457 متر بالاتر از ارتفاع قبلی‌ای که خوابیده‌اید نروید. برای هر 914 متر صعود، خواب دو شب متوالی در آن ارتفاع ، سبب هم هوایی می‌گردد. قاعده اصلی صعود "صعود به ارتفاع بالا، خواب در ارتفاع پایین" اشاره به عملکرد صعودی در طول روز به ارتفاعات بالاتر و سپس فرود در شب برای خوابیدن در ارتفاع پایین‌تر است. کم آب در ارتفاع بالا رایج است و می‌تواند مانع از هم هوایی گرد، پس از قبل و  در حین صعود مقدار زیادی آب بنوشید.

برخی داروها برای پیشگیری و درمان بیماری های ارتفاع وجود دارد- این داروها می‌تواند تا حد متوسطی از زمان شروع صعود، کاهشی در علائم بیماری‌های بدهد.

• ایبوپروفن: در کاهش سر درد طبیع ارتفاع موثر است. اگر شماآن را مصرف کردید و سردردتان بدتر شد می‌باید ارتفاع کم کنید.
• دیامُکس(Diamox): می‌تواند سرعت تنفس شما را افزایش دهد، که این امر موجب افزایش اکسیژن در خون می‌شود. همچنین این علائم هنگامی که شما بخوابید بهتر می‌شود. اگر شما آن را برای پیشگیری مصرف می‌کنید، حتمی باید یک روز کامل قبل از صعود آن را مصرف کنید تا بدنتان به پردازش بپردازد. تمام داروها ممکن است عوارض جانبی و آلرژیک داشته باشند، بنابراین بهتر است در بار اول مصرف این دارو آن را در ارتفاع پایین مصرف کنید. در اکثر موارد با دقت و احتیاط در صعود مجبور به استفاده از Diamox نمی‌شوید.
• استازولامید: یا دوزهای پایین فوروزماید در درمان اِدِم درصورت متورم  پاهای متور موثر است.
• همچنین استفاده نکردن از مواد مخدر، الکل یا هر دارویی که تغییر یا کاهشی در تنفس ایجاد کند.

به برخی افراد توصیه می‌کنیم به ارتفاعات بالا نروند، بیماران قلبی، ریوی و کم خونی. دیابتی‌ها می‌توانند به ارتفاع بالاتر بروند ولی باید مراقب سطح گلوکز خون باشند زیرا ممکن است مانیتور گلوکز در ارتفاع بالا، سطح گلوکز را کم نشان دهد و بیماری ارتفاع ممکن است کتواسیدوز (یک وضعیت وخیم ، ناشی از فقدان انسولین) را ایجاد کند. CDC توصیه می‌کند که زنان باردار نباید به ارتفاع بالاتر از 3658 متر بروند،پژوهشگران نمی‌دانند که آیا اثرات بیماری ارتفاع بر جنین تاثیر دارد یا نه ولی نگرانی از این وجود دارد که نشت عروق خونی سبب آسیب به جنین گردد.

در مبحث بعد به برخی درمان‌‎های بیماری‌های ارتفاع می‌پردازیم.

بیمارهای ارتفاع- بخش چهارم HACE

High Altitude Cerebral Edema(HACE)

سومین و جدی‌ترین شکل از بیماری‌های ارتفاع اِدِم مغزی در ارتفاع بالا است. بیماری‌های کوهستان یک مورد نسبتا خفیف از HACE است.

HACE بسیار شبیه به HAPE است، HACE  زمانی رخ می‌دهد که ترکیبی از ارتفاع بالا و کاهش فشار هوا سبب شود مایعی از عروق خونی نشت کند. در این حالت به جای تجمع این مایع در درون ریه و تشکیل اِدِم ریوی، مایع در مغز جمع می‌شود این در حالی است که مغز با مایع جمجمه احاطه شده است. CT اسکن بیماران مبتلا به HACE ، نشان می‌دهد که مایعی در حفره‌های  مغزی آن‌ها وجود دارد. HACE بسیار خطرناک است و نیاز به فوریت‌های پزشکی دارد. فردی که در این وضعیت قرار دارد می‌تواند به کما برود یا بمیرد، اگر به سرعت مورد مداوا قرار نگیرد.

بارزترین علامت HACE آتاکسی است که موضوع مورد  بحث کنونی ماست. برای تعیین اینکه کسی دارای این علامت است یا نه، شما می‌توانید هماهنگی بدن او را بررسی و تست کنید. برای اینکار می‌توانید از کشیدن طناب یا رسم خطی در خاک یا برف و همچنین از وی بخواهید تا در خطی مستقیم راه برود کند، بهره ببرید. کسی که مبتلا به HACE نمی تواند در خط مستقیم راه برود. (نکته قابل ذکر این است که HACE بر تست انگشت به بینی تاثیر نمی‌گذارد.) همانطور که قبلا یادگرفتیم از دست دادن هماهنگی از نشانه‌های بیماری‌های خطرناک کوهستان می‌باشد. این زمانی خطرناک‌تر می‌شود که علائمی همچون عدم تمرکز در مسیر و فکر کردن به آن اضافه گردد که این همان HACE است.

فرد مبتلا بهHACE باید فورا به حداقل ارتفاعی که وی زمانی که از خواب بیدار شده علائمی از آتاکسی نداشته، برگرداند. فرد مبتلا بهHACE می‌تواند ظرف مدت تا   ساعت پس از بروز علائم آتاکسی بمیرد.

فرد مبتلا بهHACE باید فورا به جایی امن در ارتفاع پایین آورده شود و می‌باید معالجات در ارتفاع پایین صورت گیرد، گیجی این فرد معمولا زود از بین می‌رود. با این حال ممکن است تا چند هفته بهبود هماهنگی فیزیکی وی به طول بیانجامد. باقی ماندن آسیب‌های عصبی به ندرت رخ داده است ولی احتمال وقوع آن وجود دارد. این آسیب که در موارد نادر رخ می‌دهد می‌تواند سبب اختلال در حافظه، مهارت‌های حرکتی و عملکردی باشد.

پس از بهبودی کامل فرد در ارتفاع پایین، وی می‌تواند با خیالی آسوده به همان ارتفاعی که دچار مشکل شده برود، البته هم هوایی قبل از صعود و در حین صعود فراموش نگردد.

برای اینکه بدانید در هنگام دچار شدن به بیماری های ارتفاع چه باید بکنید. مطلب بعید را مطالع کنید.  

بیماری های ارتفاع-بخش سوم(HAPE)

High Altitude Pulmonary Edema(HAPE)

در مبحث گذشته، AMS را که اولین سری از بیماری‌های ارتفاع بود، شرح دادیم. اکنون می‌خواهیم به سری دوم بیماری‌های ارتفاع یعنی اِدِم ریوی در ارتفاع بالا (HAPE)  بپردازیم:

HAPE به واسطه زیاد شدن مایع درون ریه ایجاد می‌گردد. برای برخی افراد ، کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا سبب تنگ شدن عروق خونی می‌گردد. عکس العمل بدن در این موارد اجبار به گردش خونی حتی در رگ‌های تنگ شده است که این خود سبب افزایش فشار خون و نیز پارگی در رگ‌ها می‌گردد. این پارگی رگ‌ها منجر به تداخل در تبادل عادی اکسیژن و ترشح مایع درون رگ‌ها به بیرون از آن‌ها می‌گردد که نهایتا منجر به به از دست دادن اکسیژن در جریان خون می‌گردد.

به دلیل وجود علائمی مشابه بین ‌HAPE و ذات الریه( همانند افزایش مایعات ریوی و اشکال در تنفس) گاهی اوقات HAPE را با ذات الریه اشتباه می‌گیرند که این اشتباه می‌تواند مهلک وکشنده باشد. فرد مبتلا به ‌HAPE ممکن است به طور ناگهانی حالش بدتر شود، به کما برود و در عرض چند ساعت بمیرد. HAPEمعمولا در شب آشکار می‌گردد و بسیاری از کوهنوردان را در حالت بیهوشی همراه با همنوردانشان، صبح پیدا کرده‌اند.

علائم HAPE شامل:

• ·         تنفس مشکل در حالت استراحت
• ·         سرفه مداوم
• ·         ضعف
• ·         احساس تنگی در قفسه سینه

اگر دو یا چندتا از این علائم وجود داشت ، بهتر است به سرعت ارتفاع کم کرده و به پایین فرود بیایید و به پزشک مراجعه کنید. شما باید از دیگر علائم HAPE آگاه باشید – شما ممکن است تب کنید، صدای خِس خِس در تنفس داشته باشید و یا دراز کشید بر روی زمین بسیار نارلحت کننده باشد.

با داشتن علائم پیشرفته ، احتمالا شما قادر به کم کردن ارتفاع و فرود نمی‌باشد. شما نیاز به کمک خواهید داشت، چون با تشدید فعالیت بدنی، HAPE می‌تواند منجر به افزایش فشار خون گردد. همانطور که در مبحث AMS اشاره شد چیزی که خیلی مهم است کم کردن ارتفاع در اسرع وقت می‌باشد. حتی پس از معالجه پزشکی،10 تا 15 درصد شانس برای HAPE باقی می‌ماند که آن نیز می‌تواند کشنده باشد.

اگر فکر می‌کنید که خطر ناک‌ترین بیماری ارتفاع،  اِدِم ریوی است پس صبر کنید تا در مبحث بعدی با اِدِم مغزی آشنا گردید.